Ξενία | 2014

Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο | 2014 | 128' | Σκηνοθεσία: Πάνος Κούτρας | Πρωταγωνιστούν: Κώστας Νικούλι, Νίκος Γκέλια, Γιάννης Στάνκογλου, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου 

Ο Π. Κούτρας στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου το 2014 αρνήθηκε να παραλάβει τα δύο βραβεία που του απονεμήθηκαν (σεναρίου και σκηνοθεσίας), για την ταινία Χenia και το έδωσε στα τέσσερα παιδιά που του τα απένημαν, παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς που δεν είχαν την ελληνική ιθαγένεια.  Διεκδίκησε ότι και η ταινία του. Αποκατάσταση μιας από τις αδικίες της σύγχρονης κοινωνίας και νομοθεσίας.  Διεκδίκησε μέσα από το όπλο του, την τέχνη, το δικαίωμα της ελληνικής ιθαγένειας σε μετανάστες δεύτερης γενιάς, σε παιδιά δηλαδή που γεννιούνται και μεγαλώνουν στην Ελλάδα, μετέχουν της ελληνικής παιδείας αλλά δεν θεωρούνται Έλληνες. Είναι ξένοι παντού. Νομοθετικά όπως ξέρουμε στην Ελλάδα, το αυτονόητο αυτό δικαίωμα της ελληνικής ιθαγένειας σε παιδιά που γεννιούνται και μεγαλώνουν στην Ελλάδα ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2015.

Η Ιστορία του queer κινηματογράφου στην Ελλάδα εξελίχθηκε παράλληλα με τους αγώνες του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος και γι αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για σύμπνοια θεωρίας και πράξης. Το προσωπικό βίωμα ή η προσωπική ταυτότητα των σκηνοθετών αυτού του είδους, όπως ο Κούτρας περνά μέσα από την διεκδίκηση της ορατότητας και ανάγεται σε ένα σινεμά όχι καταγγελίας αλλά διεκδίκησης. Ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, ο Χρήστος Δήμας και ο Πάνος Χ. Κούτρας είναι από τους πρωτεργάτες και ο Κούτρας αυτός που έχει κάνει τη μεγαλύτερη αίσθηση κυρίως με την ταινία Στρέλλα το 2009 με πρωταγωνίστρια την τρανς Μίνα Ορφανού αλλά και τη βετεράνο Μπέττυ Βακαλίδου.

Tο Ξενία, δεν είναι μια αμιγώς κουίρ ταινία που μας θυμίζει πολύ το κοινωνικό,και προσωπικό αλλά και ποπ σινεμά του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Είναι και μια πολυεπίπεδη ταινία όπου οι ήρωές μας είναι ο Ντάνι και ο Όντι, 16 και 18 χρονών αλβανικής καταγωγής από την πλευρά της μητέρας τους, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα. Με αφορμή το θάνατο­ της μητέρας τους, ο Ντάνι, ξεκινά μαζί με τον Ντίντο, το αγαπημένο του κουνέλι, από την Κρήτη για την Αθήνα. Εκεί θα συναντήσει τον μεγαλύτερο αδερφό του Όντι (Οδυσσέα) και μαζί θα ταξιδέψουν στη Θεσσαλονίκη, θέλοντας αφενός να βρουν τον πατέρα τους, ο οποίος τους εγκατέλειψε πριν από χρόνια, και να αποκτήσουν έτσι νόμιμα την ελληνική ιθαγένεια, αφετέρου να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του ταλαντούχου Οδυσσέα σε ένα διαγωνισμό τραγουδιού όπως ήθελε η μητέρα τους, η Τζένη ώστε να κερδίσουν όσα εκείνη δε μπόρεσε να τους δώσει.

H ταινία διαδραματίζεται στην πόλη και τη σκληρή της πραγματικότητα, μιλά για τη διαφορετικότητα και τον αποκλεισμό. Ο Ντάνι είναι παιδί μεταναστών δεύτερης γενιάς, αλλά είναι και γκέι, είναι δύο φορές ξένος και αποκλεισμένος, και λόγω καταγωγής και λόγω σεξουαλικής ταυτότητας. Πρόκειται για μια ταινία ενηλικίωσης πάνω από όλα και μια σύγχρονη Οδύσσεια (εξ ου και το όνομα του ενός αδερφού, μια αναζήτηση ταυτότητας και αποδοχής).

Σε αυτή την περιπλάνηση οδηγός του Ντάνι είναι από την αρχή ένα λευκό κουνέλι όπως αυτό που ακολουθεί η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων του Λουίς Κάρολ. Το κουνέλι αυτό είναι ένα εκπληκτικό σκηνοθετικό εύρημα που εφευρίσκει ο Κούτρας για να διηγηθεί τη σχέση των δύο αδερφών και την ανάγκη αποδοχής και συμφιλίωσης. Όταν ο Ντάνι έρχεται σε συμφιλίωση με την χαμένη παιδική του ηλικία στη σκηνή στο ξενοδοχείο Xenia, έρχεται αντιμέτωπος με το κουνέλι που πλέον μιλά, με την παιδική φωνή του όμως, εκεί βρίσκεται και το κλειδί της ταινίας.

Το εγκαταλελειμμένο Ξενία είναι ο τόπος και ο μη τόπος που συναντούνται τα δύο αδέρφια χωρίς να έχουν την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου. Ο χώρος τους κυβερνάει ή και αυτοί κυβερνούν τον χώρο ώστε να μπορέσουν να περάσουν στο επόμενο στάδιο της αποδοχής. Γιατί εκεί υπάρχει μια αποδοχή, από τον μικρότερο αδερφό προς τον μεγάλο και το αντίστροφο. Οπότε αυτό ήταν ο κυριολεκτικός λόγος που λέγεται έτσι η ταινία. Και γιατί όπως ξέρουμε xenia, είναι η αρχαία έννοια της φιλοξενίας για τον ξένο, γι’ αυτόν ο οποίος έρχεται στη χώρα σου. Τα δύο παιδιά αισθάνονται ξένοι για πολλούς λόγους. Όχι μόνο επειδή είναι Αλβανοί, αλλά επειδή είναι και gay, δεν έχουν γονείς, επειδή βρίσκονται σε μια εχθρική πόλη.

Πολλοί είναι οι χαρακτήρες που συμβολίζουν μια ιδέα στην ταινία και κλείνοντας θα αναφερθώ στον Τάσο, τον φίλο της μητέρα τους που εκπληκτικά υποδύεται ο Άγγελος Παπαδημητρίου και μέσω αυτού ο Κούτρας κάνει κι ένα σχόλιο για την οικογένεια. Ο Τάσος είναι εκείνος που τα φρόντιζε μικρά και που ουσιαστικά και ο Κούτρας σε συνέντευξή του λέει πάνω σε αυτό πως “Οικογένεια είναι οι άνθρωποι που αποφασίζουν να ακολουθήσετε τον ίδιο δρόμο στη ζωή, που είναι δίπλα σου με αγάπη, στοργή και ανιδιοτέλεια. Αυτό είναι οικογένεια. Την οικογένεια τη δημιουργείς και δεν είναι απαραίτητα οι συγγενείς εξ αίματος.” Στο τέλος της ταινίας εμφανίζεται η Πάτι Πράβο που σύμφωνα με τον Κούτρα "είναι μια φανταστική εικόνα της μητέρας του. Σαν να κάνουν αυτό το ταξίδι με την ιδέα της μητέρας πίσω τους. Για μένα αυτό που κλείνει το μάτι στον Ντάνι είναι ο φανταστικός κόσμος του Ντάνυ.” λέει ο Κούτρας.

Ο Κούτρας μας κάνει να αναρωτιόμαστε σε όλη την ταινία...υπάρχει ή δεν υπάρχει;

Νομίζω πως αφού το φαντάστηκαν, υπάρχει. Και έτσι κι έγινε, όχι στην ταινία αλλά στην πραγματικότητα.