Η Επιστροφή του Προμηθέα | 2019

Αρθρογράφος:

Ξένια Πηρούνια

Thu, 05/28/2020 - 18:43

H Επιστροφή του Προμηθέα | Κυριάκος Κατζουράκης | 2019 | Έρευνα – σενάριο: Λεωνίδας Βατικιώτης | Διάρκεια: 39'

Η νέα κινηματογραφική δουλειά του ζωγράφου, σκηνογράφου, συγγραφέα, σκηνοθέτη Κυριάκου Κατζουράκη “Η Επιστροφή του Προμηθέα”, σε σενάριο του ίδιου και του Λεωνίδα Βατικιώτη, ερευνά ένα φλέγον ζήτημα που αφορά πολλούς και για το οποίο μιλάμε λίγο. Την ενεργειακή φτώχεια. Πώς μπορεί να μιλήσει κανείς για ένα τόσο επίκαιρο και πολιτικά μείζον ζήτημα με τρόπο ολιστικό, κατανοητό και δημιουργικό ταυτόχρονα;

H μνήμη, η αρχέγονη, η ιστορική και η πρόσφατη είναι ο οδηγός αυτού του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ που δεν χαρίζεται σε κανέναν αλλά και δεν διολισθαίνει στο λαϊκισμό, την εύκολη αφήγηση ή σε μια τετριμμένη δημοσιογραφική και επιστημονική μόνο προσέγγιση.

Με αφετηρία τον μύθο του Προμηθέα, στη συνέχεια μαθαίνουμε για την τόσο σημαντική και αποσιωπημένη μάχη της Ηλεκτρικής τον Σεπτέμβριο του 1944 (όταν ο ΕΛΑΣ απέτρεψε τους Γερμανούς από την ανατίναξη του εργοστασίου στο Κερατσίνι και τη βύθιση στο σκοτάδι της Αθήνας και του Πειραιά) και οδηγούμαστε στην ανάδειξη των προβλημάτων που συνοδεύουν την ακολουθούμενη ενεργειακή πολιτική και την υπό εξέλιξη μετάβαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

“Πανταχού παρόν ο Ήφαιστος στην αρχαία ελληνική μυθολογία δείχνει την αναντικατάστατη αξία της ενέργειας σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα εάν και εφόσον φυσικά η ενέργεια διατίθεται ελεύθερα. Η παράβαση αυτή της συνθήκης, της ελεύθερης διάδοσης της φωτιάς και της ενέργειας, είναι που μετατρέπει τον Προμηθέα σε ήρωα μιας εποχής που ξεπερνάει κατά πολύ την αρχαιότητα.” Όλες οι αφηγηματικές τέχνες έχουν τις ρίζες τους στην τέχνη της προφορικής αφήγησης, όλες ξεκινούν από εκείνη τη στερεοτυπική εικόνα των προϊστορικών homines sapientes συγκεντρωμένων γύρω από τη φωτιά να ακούν κάποιον να διηγείται μια ιστορία. Και έτσι, με την εικόνα μιας φωτιάς και μιας αρχαίας αναπαράστασης του μύθου του Προμηθέα, ο Κατζουράκης αφηγείται μια ιστορία για την ενέργεια και τον Προμηθέα που κάθε εποχή χρειάζεται.

Μέσα σε 40′ ο Κατζουράκης πραγματοποιεί μια έρευνα περιεχομένου ξεκινώντας από την Αρχή (της ιστορίας της ενέργειας) με τρόπο μορφικά παράλληλο (τεχνικές της αρχής του κινηματογράφου). Με τεχνικές αφήγησης από τον βωβό κινηματογράφο (στατικές μαύρες κάρτες τίτλων), αρχειακό υλικό κινούμενων και στατικών εικόνων (βίντεο και φωτογραφίες), εικαστικά έργα του σκηνοθέτη, μέθοδο συνεντεύξεων και μια χρονική αφήγηση που συνδέει παρόν, παρελθόν και μέλλον, ο Κατζουράκης φτάνει να αρθρώνει μια αλήθεια για την οποία λίγοι μιλούν. Πώς στην αυγή του 21ου αιώνα, άνθρωποι πεθαίνουν από το κρύο.

προμηθεας

Aπό την αρχαία ελληνική μυθολογία και τις συλλογικές διεκδικήσεις του 20ού αιώνα για την ενέργεια μέχρι τις σημερινές κινητοποιήσεις των τοπικών κοινοτήτων απέναντι στις ΑΠΕ, το ουσιαστικό ερώτημα που διατρέχει τόσες χιλιάδες χρόνων είναι αν η ενέργεια αντιμετωπίζεται ως κοινό συλλογικό αγαθό ή ως εμπόρευμα σε μια παράλληλη έρευνα με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησής της τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια στην Ευρώπη αλλά και την Ελλάδα.

Επιχειρείται στο ντοκιμαντέρ μια αποδόμηση των μύθων πάνω στους οποίους έχει χτιστεί η αφήγηση της κυρίαρχης σύγχρονης ενεργειακής πολιτικής, στην λεγόμενη μετα-λιγνιτική εποχή.

Μύθοι που αφορούν την “ανάγκη” εγκατάστασης Ανανεώσημων Πηγών Ενέργειας (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά), την φιλικότητα στο περιβάλλον και την αποδοτικότητά τους. Ανάγκη για ποιούς και προς όφελος ποιών; Η προώθηση των ΑΠΕ συνοδεύεται από τεράστιο οικονομικό κόστος το οποίο επιβάλλεται στους πολίτες, μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού, συχνά εν αγνοία τους, και φυσικά παράλληλα με την επονομαζόμενη απελευθέρωση της ηλεκτρικής ενέργειας που στην Ελλάδα ξεκίνησε με τον ν.2773/1999. Έκτοτε, μέσα από τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δόθηκε από πλευράς ελληνικών κυβερνήσεων κάθε ευκαιρία και νομοθετικό πλαίσιο για να υπάρξουν επενδύσεις των ιδιωτών παραγωγών στην Ελλάδα και να οδηγούμεστε σταδιακά στην ιδιωτικοποίηση ενός αγαθού που στοιχειοθετεί τον δυτικό πολιτισμό σήμερα: την ενέργεια.

Από το σύνθημα “Κάτω η Πάουερ” -για την αγγλική εταιρία που με αποικιακή σύμβαση εξασφάλισε το 1929 την αποκλειστικότητα και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα – που κυριαρχούσε στα ογκώδη συλλαλητήρια της δεκαετίας του ΄20 στα οποία συμμετείχαν οι εργαζόμενοί της έως τη δεκαετία του ΄50 με τη δημιουργία της ΔΕΗ και του τιτάνιου έργου της να εξηλεκτρίσει τη χώρα και να παρέχει ισότιμα σε όλους τους πολίτες ενιαίο φθηνό τιμολόγιο διαφαίνεται η διαμάχη για ένα κοινωνικό αγαθό που αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα. Και που η αντιμετώπισή του ως τέτοιο θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τις ανάγκες των πολιτών αλλά ακόμη την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και την οικονομική της ανάπτυξη.

Μέσα από τις συνεντεύξεις, οι Αναστασία Μαρινοπούλου (καθηγήτρια ΑΕΙ φιλοσοφίας), Λευτέρης Καλογιαννίδης (αντιστασιακός Κερατσίνι), Κώστας Ασαλουμίδης (συνδικαλιστής ΔΕΗ), Στέφανος Πράσσος (συνδικαλιστής ΔΕΗ ), Γεώργιος Γεωργίου (δικηγόρος, Βέρμιο SOS), Μάκης Ζέρβας (καθηγητής ΑΕΙ, μηχανικός) και Γιώτα Σταθά (συνδικαλίστρια ΔΕΗ, μηχανικός) αναδεικνύουν τις διαφορετικές όψεις και γωνίες του ίδιου ζητήματος, και στοιχειοθετούν με τρόπο επιστημονικό και κατανοητό, πράγμα δύσκολο, πόσο μάλλον σε συνδυασμό με την τέχνη των εικόνων, τον κινηματογράφο. Και εδώ έρχεται ο ολιστικός και δημιουργικός τρόπος αφήγησης του σκηνοθέτη που μην ξεχνώντας τη σημασία των εικόνων και της αισθητικής γλώσσας κρατά μια ισορροπία ανάμεσα στο λεκτικό και το οπτικό χωρίς να “χάνει” από καμία πλευρά.

Την ώρα που σε όλη την Ελλάδα οι τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται απέναντι στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την λεηλάτηση του φυσικού περιβάλλοντος, ο Κατζουράκης θυμίζει πως ο αγώνας για τη ζωή, για το μέλλον, περνά μέσα από τον αγώνα της μνήμης ενάντια στη λήθη. Μνήμης αρχέγονης, μνήμης ιστορικής, μνήμης πρόσφατης.

Απέναντι στον θεό του κέρδους και της ελεύθερης αγοράς, ο σύγχρονος Προμηθέας είμαστε εμείς.

ποστερ