H Νύχτα του Σαν Λορέντζο | 1982
La Notte Di San Lorenzo | Ιταλία | 1982 | Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι | 105' | Πρωταγωνιστούν: Ομέρο Αντονούτι, Μαργκαρίτα Λοζάνο, Κλαούντιο Μπιγκάγκλι, Μίριαμ Γκουντέλι, Μάσιμο Μπονέτι, Ενρίκα Μαρία Μοντούνιο, Σαμπίνα Βανούτσι, Τζιόρτζιο Νάντι
Σύμφωνα με την ιταλική λαϊκή παράδοση, η νύχτα του Σαν Λορέντζο είναι η νύχτα που πέφτουν τα αστέρια και πραγματοποιούνται οι ευχές. Εκείνη τη νύχτα της 10ης Αυγούστου 1944 επέλεξαν οι Ναζί για να ανατινάξουν το χωριό Σαν Μαρτίνο στην Τοσκάνη λίγο πριν το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το αληθινό αυτό γεγονός αποτελεί την έμπνευση για τους αδελφούς Ταβιάνι, οι οποίοι αφηγούνται στην ταινία τους την ιστορία ενός χωριού της Ιταλίας και των κατοίκων του. Η ταινία αυτή γυρίστηκε το 1982 αλλά ήδη από το 1954 οι Ταβιάνι είχαν γυρίσει την πρώτη τους ταινία, ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ με το ίδιο θέμα.
Πιο συγκεκριμένα, οι Γερμανοί πρόκειται να ανατινάξουν κάποια κτίρια στο χωριό και διατάζουν τους κατοίκους να μαζευτούν στην εκκλησία. Οι περισσότεροι υπακούνε στις εντολές, όμως κάποιοι άλλοι αρνούνται και εγκαταλείπουν το χωριό, με σκοπό να συναντήσουν τους Αμερικάνους συμμάχους τους. Στην περιπλάνησή τους θα κινδυνέψουν όχι μόνο από τους Γερμανούς και τη διαρκή απειλή του βομβαρδισμού αλλά και από τους Ιταλούς φασίστες, οι οποίοι προκειμένου να υποστηρίξουν το παλαιό καθεστώς θα στραφούν ακόμη και εναντίον των συγχωριανών τους.
Η ιστορία αυτή μας παρουσιάζεται μέσα από την αφήγηση μίας γυναίκας, η οποία ήταν παιδί τότε και ανακαλεί τώρα τις περιπέτειες που πέρασαν οι κάτοικοι του χωριού Σαν Μαρτίνο στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από τους Γερμανούς ναζί και τους Ιταλούς φασίστες αλλά και συναντήσουν τους Αμερικάνους συμμάχους με την ελπίδα να τους σώσουν. Εξιστορεί την ιστορία στο παιδί της σαν παραμύθι, σαν ένα μύθο και αυτό ακριβώς επιδιώκουν οι Ταβιάνι, να παρουσιάσουν δηλαδή έναν μύθο για όσα συνέβησαν τότε. Η αφηγήτρια δεν είναι σίγουρη για το τι έγινε τελικά και τι όχι, καθώς τα πραγματικά γεγονότα εμπλέκονται με τη φαντασία και την αθωότητα με την οποία προσελάμβανε τα γεγονότα αυτά όταν ήταν παιδί.
Στην ταινία οι αδελφοί Ταβιάνι δίνουν χώρο και χρόνο σε όλους τους πρωταγωνιστές, ώστε να ξεδιπλωθούν οι ιστορίες τους. Ο ηλικιωμένος Γκαλβάνο που οδηγεί το χωριό και τρέφει αισθήματα για την Κονσέτα που αρνείται να μιλήσει, ο Νικόλα που θέλει να προστατεύσει την αδελφή του Ροζάνα και να την παντρέψει με τον φίλο του Μπρούνο, η Ιβάνα που φροντίζει την κόρη της και ταυτόχρονα επιθυμεί την αποδοχή των αντρών του χωριού αποτελούν μόνο μερικούς από τους αξέχαστους ήρωες της ταινίας . Οι μικρές βινιέτες μνήμης οδηγούν σε συνεχείς εναλλαγές του προσωπικού και του συλλογικού στοιχείου, με αποτέλεσμα η ιστορία που παρουσιάζεται τελικά να αφορά ολόκληρη τη χώρα και όχι μόνο το συγκεκριμένο χωριό της Τοσκάνης.
Παράλληλα, στην ταινία συνδέονται μεταξύ τους η πολιτική, η ιστορία, η φαντασία και η πραγματικότητα, ενώ αντιδιαστέλλονται η φρίκη του πολέμου και του θανάτου με τον λυρισμό της ζωής. Οι σκηνές ανθολογίας των Ταβιάνι, όπως αυτή της μάχης ανάμεσα στους φασίστες και τους επαναστάτες μέσα στο χωράφι που παρομοιάζεται με ρωμαϊκή μάχη, αναδεικνύουν τα λεπτά όρια ανάμεσα στον ρεαλισμό και την ποίηση. Αντλώντας έμπνευση από τον νεορεαλισμό που χαρακτηρίζει το έργο του Ροσελίνι και τη φαντασία που διακρίνει το έργο του Φελίνι, συνθέτουν ένα ξεχωριστό έργο το οποίο με πολυεπίπεδο τρόπο παρουσιάζει την ομορφιά που μπορεί να βρίσκεται ακόμη και σε ό,τι πιο άσχημο, όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τόσο η εξαιρετική φωτογραφία όσο και η ξεχωριστή μουσική που συνοδεύει την ταινία συμβάλλουν στο όραμα των Ταβιάνι.
Ο ουμανισμός που διακρίνει τις ταινίες των αδελφών Ταβιάνι παρουσιάζεται ακόμη εντονότερα εδώ και τονίζεται με το παιδικό ρεφρέν που επαναλαμβάνεται σε όλη τη διάρκεια της ταινίας και δίνει κουράγιο και δύναμη, γίνεται τραγούδι αντίστασης, σύμφωνα με τους σκηνοθέτες. Μία ταινία για τις ευχές που πραγματοποιούνται παρά τις αντιξοότητες και για τις ιστορίες που μπορούν να τελειώσουν με χαρούμενο τέλος.
