H Λευκή Κορδέλα | 2009

haneke

Σκηνοθεσία: Mίκαελ Χάνεκε| Τhe White Ribbon| 2009|144'| Πρωταγωνιστούν: Ούλριχ Τουκούρ, Σούζανε Λόταρ, Κρίστιαν Φρίντελ

 

Η ταινία μας μεταφέρει σε κάποια ανώνυμη ευρωπαϊκή επαρχία, λίγο πριν την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και την έλευση του φασισμού, για να αφηγηθεί την ιστορία κάποιων μυστηριωδών συμβάντων που ταράσσουν την παρακμασμένη κοινωνική ζωή ενός προτεσταντικού χωριού.

Η αυταρχική πειθαρχία, η αυστηρή ιεραρχία, η σκληρότητα και η υποταγή διαπερνά όλη την κοινωνία μολύνοντας και το τελευταίο της κύτταρο: τα παιδιά καταπιέζονται από τους γονείς-αφέντες, οι αγρότες από την καπιταλιστική αριστοκρατία που ανελέητα τους εξωθεί σε πράξεις απελπισίας ή αυτοκαταστροφής, οι γυναίκες από τους πατριαρχικούς άντρες. Η εξουσία συνεπικουρείται από την εκκλησία ως ιδεολογικός μηχανισμός κατασκευάζοντας μια "παιδική αθωότητα" τόσο νοσηρή που καθρεφτίζει και φέρει μέσα της τον σαπισμένο κόσμο των ενηλίκων. Γενικότερα ο Χάνεκε δεν φαίνεται να συγκινείται από τον καθωσπρεπισμό της προτεσταντικής ηθικής ειδικά σε αυτό το έργο αλλά δε φαίνεται να λατρεύει τους αστούς στο σύνολό τους. Τους σφάζει αναίτια στο Funny Games, τους επιδεικνύει τρομαγμένους στο διαμέρισμά τους στο Cache, να τεμαχίζουν κοριτσάκια στο Βenny’s video ή εκθέτει τη διαστροφή τους στο la pianist. Στη λευκή κορδέλα εκθέτει τη βαρβαρότητά τους, τη μαύρη εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση που δημιουργεισαι το πρόσφορο έδαφος για να αποτελέσουν αυτά τα παιδιά 20 χρόνια αργότερα τον πυρήνα της ναζιστικής θηριωδίας.

haneke

Τα παιδιά, οι οικογένειές τους, ο πάστορας, ο δάσκαλος, ο γιατρός βρίσκονται όλοι στο επίκεντρο με τον κινηματογραφικό βίαιο τρόπο του Χάνεκε Η καταπίεση μπορεί να γεννά την αντίσταση, μπορεί όμως να γεννά και μα αναπαράγει την ισοπεδωτική βία σε όλες τις μορφές της. Στην ταξική και συστημική βία, δεν υπάρχει απάντηση μέσα στην ταινία από τα παιδιά που αντιπροσωπεύουν το μέλλον και την αθωότητα. Δολοφονούν το πουλί αντί να το απελευθερώσουν. Δολοφονούν κάθε ανθρώπινο στοιχείο του εαυτού τους με ηθικούς αυτουργούς τους γονείς τους. Ο Χάνεκε με εργαλείο τη βία την οποία υπονοεί και δεν οπτικοποιεί σχεδόν ποτέ κρατά τα μάτια του θεατή ανοιχτά μπροστά στην ωμότητα, τον πουριτανισμό, την σεξουαλική, πνευματική, ταξική και σωματική καταπίεση, την αυταρχικότητα , την νοσηρή εκπαίδευση μέσα από την τιμωρία.

Η λευκή κορδέλα, σύμβολο μιας επίπλαστης αγνότητας μολύνει την ψυχή και τον νου όποιου την έχει φορέσει. Ο Χάνεκε διερευνά την διαπαιδαγώγηση στην παιδική ηλικία. Για τον Ζίζεκ το ίχνος της βίας εντοπίζεται στον φόβο του πλησίον, στην ετερότητά του, αλλά και σε αυτή την ανησυχαστική του εγγύτητα, δομικό στοιχείο της φασιστικής νοοτροπίας που δημιουργεί όντα ταπεινωμένα και εξευτελισμένα. Στο βιβλίο του βία, έξι λοξοί στοχασμοί , για να συνοψίσει τις όψεις της σύγχρονης βίας και την κυρίαρχη υποκρισία γύρω από αυτές, επιστρέφει στην πρόταση της εισαγωγής: «Μερικές φορές το να μην κάνεις τίποτα» καταλήγει, «είναι το πιο βίαιο πράγμα που μπορείς να κάνεις».

haneke

H ταινία δεν μένει στα στενά όρια της γερμανικής "ιδιαιτερότητας" και του φασιστικού φαινομένου αλλά μιλά για ολόκληρο τον νοσηρό και βίαιο δυτικό πολιτισμό, την επιστήμη θρησκεία, την εξουσία, την αστική οικογένεια και την αποστειρωμένη παιδεία, απέναντι σε μία νεολαία κατακερματισμένη από την συνεχή κακοποίησή της.

Μια ταινία για την ιστορία και μια ταινία που γράφει η ίδια ιστορία και μιλά για το πρελούδιο της ναζιστικής θηριωδίας μέσα από το ψυχογράφημα των ανθρώπων και των συμπεριφορών τους. Μιλά για το συγκεκριμένο μιλώντας για το παγκόσμιο βάζοντας εδώ τη βία στο κέντρο του προβληματισμού.